Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση

Στὴν ἐπικαιρότητα καὶ πάλι βρίσκεται τὸ ζήτημα τῆς Ἐκπαιδευτικῆς Μεταρρυθμίσεως. Ἂν καὶ γιὰ πολλοὺς θεωρεῖται ὡς ἕνα ἁπλὸ σύνθημα ἢ πυροτέχνημα, ἔχουμε λόγους νὰ ἐλπίζουμε ὅτι ἡ παρουσία τοῦ καθηγητοῦ καὶ πρώην Πρυτάνεως τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ. Γεωργίου Μπαμπινιώτη ὡς Προέδρου τῆς σχετικῆς Ἐπιτροπῆς θὰ βοηθήσει ὥστε νὰ ἔχουμε χρήσιμα ἀποτελέσματα. Μὲ τὴν εὐκαιρία αὐτὴ ἂς ἐκφράσουμε ὁρισμένες σκέψεις ἀγωνίας καὶ προβληματισμοῦ γιὰ τὸ μεγάλο αὐτὸ πρόβλημα τῆς ἀγωγῆς καὶ τῆς εὐρυτέρας μορφώσεως τῶν νέων μας.
Π ρ ῶ τ ο ν .
Κάθε προσπάθεια ἐκπαιδευτικῆς μεταρρυθμίσεως πρέπει νὰ ἐκκινεῖ ἀπὸ τὴν παραδοχὴ ὅτι στὸ σχολεῖο δὲν στέλνουμε τὰ παιδιὰ μόνον γιὰ νὰ μάθουν πληροφορίες καὶ νὰ ἀποκτήσουν ἕναν ὄγκο γνώσεων, ἀλλὰ παραλλήλως, θὰ ἔλεγα πρωτίστως, γιὰ νὰ διαμορφώσουν χαρακτήρα.
Σχολεῖο ποὺ δὲν διαπλάθει ἦθος δὲν εἶναι σχολεῖο, ἀλλὰ ἐργοστάσιο κατασκευῆς ρομπότ. Καὶ οἱ στρατηγοὶ τοῦ Χίτλερ εἶχαν γνώσεις, ἤξεραν μάλιστα ἀπὸ στήθους πολλοὺς στίχους τοῦ Ὁμήρου καὶ τῶν Ἀρχαίων Κλασικῶν. Δὲν εἶχαν, ὅμως, ἦθος καὶ ἀνθρωπιά. Μετὰ τὴν ἀπαγγελία στίχων καὶ τὴν ἀκρόαση κλασικῆς μουσικῆς πήγαιναν καὶ ἐκτελοῦσαν χιλιάδες Ἕλληνες στὸ Δίστομο, στὰ Καλάβρυτα, στὴν Κάνδανο τῆς Κρήτης κ.ἀ. Ἡ μεταρρύθμιση δὲν πρέπει νὰ ἀπομακρύνει τὰ παιδιά μας ἀπὸ μαθήματα ἠθοπλαστικὰ ὅπως εἶναι ἡ Ἱστορία, ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανικὴ Ἀγωγὴ καὶ ἄλλα. Μόρφωση σημαίνει διαμόρφωση χαρακτήρων. Εἰδικὰ δὲ στὴν ἐποχή μας, μὲ τὴν ἐπίδραση πολλῶν ἀρνητικῶν προτύπων, ὀ δάσκαλος μαζὶ μὲ τὸν γονέα ἔχουν τὴν εὐθύνη νὰ διαμορφώσουν ὁλοκληρωμένους χαρακτῆρες καὶ ὑπεύθυνους δημοκρατικοὺς πολίτες.

Δεύτερον.
Θεωρῶ λανθασμένη τὴν πρόταση ποὺ ἀκούεται ἀπὸ ὁρισμένα χείλη, ὅτι δηλαδὴ εἶναι
ἀνάγκη νὰ μειώνουμε συνεχῶς τὴν ὕλη. Ἡ πρόταση ἀναφέρεται κυρίως στὸ Λύκειο καὶ στὴν προετοιμασία τῶν μαθητῶν γιὰ τὴν εἰσαγωγὴ στὰ Α.Ε.Ι. Ἂν ἰσχύσει, ὅμως, θὰ συμπαρασύρει καὶ ἄλλες βαθμίδες τῆς ἐκπαιδεύσεως. Φυσικὰ δὲν διαφωνοῦμε νὰ γίνει κάποια ἀφαίρεση ἐπουσιωδῶν κεφαλαίων. Ὅμως, ὡς θέμα ἀρχῆς, ἡ λιγότερη προσπάθεια, ἡ ἥσσων προσπάθεια ποὺ ἔλεγαν οἱ παλαιότεροι, ὄχι μόνο δὲν βοηθεῖ, ἀλλὰ βλάπτει τοὺς νέους. Μόνον ἂν κοπιάσεις θὰ πετύχεις στὴ ζωή σου.
Ἂν τοὺς συνηθίσουμε ἀπὸ τὰ πρῶτα βήματα στὴν φιλοσοφία τῆς ὅλο καὶ λιγότερης προσπάθειας τοὺς ἐθίζουμε στὴ χαλάρωση καὶ στὴν ὀκνηρία.
Ὅσοι δώσαμε εἰσαγωγικὲς ἐξετάσεις πρὸ τριῶν –περίπου– δεκαετιῶν θυμόμαστε ὅτι ἡ ὕλη τῆς Ἱστορίας γιὰ τὴ Νομική, τὴ Φιλοσοφικὴ καὶ τὴ Θεολογικὴ Σχολὴ ξεκινοῦσε ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους Αἰγυπτίους καὶ ἔφθανε μέχρι τὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κι ὅμως γενιὲς ἑλληνοπαίδων μπήκαμε στὰ Πανεπιστήμια μὲ αὐτὴ τὴ μεγάλη ὕλη καὶ δὲν πάθαμε τίποτε, οὔτε βαρυγκομήσαμε. Σήμερα ἡ ὕλη τοῦ μαθήματος περιορίζεται σὲ 100 σελίδες καὶ πάλι γίνεται συζήτηση γιὰ μείωση! Τὸ οὐσιαστικὸ δὲ ἐρώτημα εἶναι:
Πόσο καλά μάθαμε ἐμεῖς οἱ παλαιότεροι τὴν Ἱστορία καὶ πόσο οἱ σύγχρονοι νέοι μας; Ἐδῶ παίζουν ρόλο καὶ τὰ βιβλία. Πολλὰ ἀπὸ τὰ σημερινὰ ἐγχειρίδια Ἱστορίας στεροῦν τὰ παιδιά μας ἀπὸ τὴν γλαφυρὴ ἀφήγηση, ἀπὸ τὴν προβολὴ ἡρωικῶν προτύπων, ἀπὸ τὸν ἐνθιουσιασμὸ καὶ τὴ συγκίνηση τῶν ἐνδόξων στιγμῶν.
Περιορίζονται στὴν προβολὴ οἰκονομικῶν στοιχείων καὶ στὴν παράθεση ἀναλύσεων μὲ βάση τὸν ὑλιστικὸ μονισμό. Ἂν διδάσκεις στὰ παιδιὰ ὅτι στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου ὑπάρχουν μόνον τὰ ὑλικὰ κίνητρα καὶ δὲν προβάλλεις τὴν αὐτοθυσία καὶ τὴ γεναιότητα, τότε διαμορφώνεις νέους καὶ
νέες μὲ ψυχολογικὰ προβλήματα. Χωρὶς ἐλπίδα, χωρὶς ἰδανικά.

Τρίτον.
Διάφορες καινοτομίες ποὺ προτείνονται δὲν εἶναι ἐκ προοιμίου ἀπορριπτέες, ἀλλὰ πρέπει προηγουμένως νὰ μελετηθοῦν, νὰ γίνουν ἀντικείμενο πειραματισμοῦ καὶ νὰ ἀξιολογηθοῦν. Πάντως πειραματισμοί, ὅπως ἡ εἰσαγωγὴ τῆς Σεξουαλικῆς Ἀγωγῆς ἀπὸ τὴ Α΄ Δημοτικοῦ μὲ βρίσκουν ἀντίθετο καὶ νομίζω ὅτι ἐκφράζω τὴ συντριπτικὴ πλειοψηφία τῶν γονέων τῆς πατρίδος μας. Βεβαίως πρέπει, ὅταν ὑπάρχει ἡ σχετικὴ ψυχοσωματικὴ ὡρίμανση ἀγοριῶν καὶ κοριτσιῶν, νὰ λέγονται ὁρισμένα πράγματα γιὰ τὸ θεῖο δῶρο τῆς ἀνθρώπινης ἀναπαραγωγῆς. Ὄχι, ὅμως, στὴν Α΄καί Β΄ Δημοτικοῦ.
Εἶναι παιδαγωγικὰ ἐπικίνδυνο καὶ δὲν ἀποκλείεται νὰ προσβληθεῖ καὶ δικαστικῶς. Βάσει καὶ τῶν εὐρωπαϊκῶν διατάξεων περὶ Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων κάθε γονεὺς ἔχει δικαίωμα νὰ παρέχει ἐκπαίδευση στὸ παιδί του συμφώνως πρὸς τὶς θρησκευτικὲς καὶ φιλοσοφικές του πεποιθήσεις. Εἶναι προφανὲς ὅτι μία τέτοια ἀντιπαιδαγωγικὴ μεθόδευση προσκρούει στἰς ἠθικὲς καὶ παιδαγωγικὲς ἀντιλήψεις μεγάλης μερίδος γονέων μὲ Ὀρθόδοξες Χριστιανικὲς ἀρχές. Γιατί, λοιπόν, τέτοια βιασύνη ἀπὸ τοὺς ἁρμοδίους;
Τέταρτον. Εἶναι σεβαστὸ τὸ αἴτημα νὰ ἀρχίσει ἡ συζήτηση ἀπὸ τὸ μεγάλο οἰκογενειακὸ ἄγχος ποὺ λέγεται «Πανελλήνιες ἐξετάσεις» καὶ γενικότερα πρόσβαση τῶν νέων στὴν Τριτοβάθμια κπαίδευση. Ἂς μὴ λησμονεῖται, ὅμως, ὅτι οἱ ρίζες τῶν προβλημάτων βρίσκονται στὸ Δημοτικὸ Σχολεῖο. Τὸ ὅτι ἔχουμε σήμερα φοιτητὲς ποὺ δὲν γνωρίζουν ὀρθογραφία καὶ σύνταξη δὲν ὀφείλεται στὸ φόρτο μελέτης τοῦ Λυκείου. Ὀφείλεται στὴν ὑποβάθμιση τοῦ γλωσσικοῦ μαθήματος σὲ ὅλες τὶς κατώτερες βαθμίδες. Ὀφείλεται στὴν οὐσιαστικὴ κατάργηση τῆς Ἐκθέσεως Ἰδεῶν καὶ στὸν ἐξοβελισμὸ τῶν καλῶν Ἑλλήνων λογοτεχνῶν ἀπὸ τὰ διδακτικὰ βιβλία. Μία οὐσιαστικὴ μεταρρύθμιση θὰ ἦταν νὰ ἀρχίσει ἡ διδασκαλία τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν ἀπὸ τὴν Ε΄ Δημοτικοῦ μὲ εὐχάριστο τρόπο, π.χ. μέσα ἀπὸ τὰ Θρησκευτικὰ μὲ τὴ βοήθεια ὁρισμένων προσευχῶν. Πρόσφατα πειράματα ψυχολογικῶν ἐγαστηρίων στὴ χώρα μας ἔχουν ἀποδείξει ὅτι τὰ Ἀρχαῖα καὶ τὸ πολυτονικὸ βελτιώνουν τὶς ἐγκεφαλικὲς καὶ ὀπτικοαντιληπτικὲς ἱκανότητες τῶν μαθητῶν τοῦ Δημοτικοῦ. Ἱκανότητες, οἱ ὁποῖες θὰ χρησιμοποιηθοῦν ἀργότερα ἀπὸ τὸ παιδὶ σὲ ὅλα τὰ
μαθήματα π.χ. Μαθηματικὰ καὶ ὄχι μόνο στὸ γλωσσικὸ μάθημα. Ἂς δώσουμε αὐτὴ τὴν εὐκαιρία στὰ παιδιά μας. Ἂν θέλουμε νά κάνουμε βήματα πρὸς τὰ ἐμπρὸς καὶ ὄχι πρὸς τὰ πίσω.
Ἐφέτος τιμοῦμε τὰ 200 χρόνια ἀπὸ τὴν κοίμηση τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου. Ἂς ἀναρωτηθοῦμε, πῶς ἔμαθε ἄριστα ὅλες τὶς μορφὲς τῆς ἑνιαίας ἑλληνικῆς γλώσσας; Πῶς μποροῦσε νὰ χρησιμοποιεῖ καὶ τὴν ὁμηρικὴ καὶ τὴν ἀττικὴ καὶ τὴ νεοελληνικὴ μορφὴ τῆς γλώσσας μας; Πῶς κατόρθωναν τὰ ἑλληνόπουλα τοῦ 18ου αἰῶνος ὑπὸ συνθῆκες δουλείας νὰ ἔχουν ουσιαστικὴ ἑλληνικὴ παιδεία, ἐνῷ σήμερα παρατηροῦμε τέτοια γλωσσικὴ ἔνδεια; Ἀντὶ νὰ ζηλεύουμε τὸ φινλανδικὸ ἐκπαιδευτικὸ πρότυπο μήπως πρέπει νὰ μεταφέρουμε στὶς σύγχρονες ἀνάγκες τὸ δοκιμασμένο ἑλληνορθόδοξο πρότυπο Παιδείας;

Κωνσταντίνος Χολέβας